علت سرطان کبد چیست؟ ابتدا باید بدانیم که کبد در قسمت سمت راست بالای شکم و زیر دیافراگم قرار دارد و به پاکسازی مواد زائد خون کمک می کند، همین طور برای هضم بهتر غذا صفرا می سازد و انرژی لازم برای سوخت و ساز بدن را ذخیره می کند.
سرطان کبد سرطانی است که در سلول های کبد شروع می شود و زمانی اتفاق می افتد که سلول های کبد تغییرات یا جهشی در DNA خود ایجاد می کنند. DNA سلولی است که دستورالعمل های لازم برای هر فرآیند شیمیایی در بدن را فراهم می کند.
جهش های DNA باعث تغییرات در کبد می شوند و سلول های کبد شروع به رشد بسیار زیادی می کنند، در نهایت یک تومور یا توده ای از سلول های سرطانی تشکیل می شود؛ این موضوع می تواند علت اصلی سرطان کبد باشد.
هنوز علت دقیق بسیاری از سرطان ها کشف نشده است. گاهی اوقات علت سرطان کبد عواملی مانند عفونت های مزمن هپاتیت است، اما گاهی اوقات سرطان کبد در افرادی اتفاق می افتد که هیچ بیماری زمینه ای ندارند و مشخص نیست، چه چیزی باعث آن می شود؛ بنابراین علت اصلی سرطان کبد هنوز مشخص نشده است.
سرطان کبد در مردان بیشتر است یا زنان؟
محققان کشف کرده‌اند که هورمونی که توسط سلول های چربی ترشح می‌شود و در سطوح بالاتری در زنان وجود دارد، می‌تواند از سرطانی شدن سلول های کبد جلوگیری کند.
نتایج این تحقیق نشان داد، کارسینوم سلول های کبدی (HCC) در مردان شایع تر از زنان است و می‌تواند منجر به درمان های جدیدی برای این بیماری شود که رتبه چهارم علت مرگ و میر ناشی از بیماری سرطان در جهان را دارد.
علت سرطان کبد در ایران
سرطان کبد ششمین سرطان شایع در سراسر جهان و سومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان است. به التهاب موجود در کبد هپاتیت می گویند. برخی از عوامل بروز التهاب کبد:
- مصرف یک دارو
- مصرف یک ماده غذایی
- مصرف الکل
- برخی میکروب ها
هپاتیت B و هپاتیت C مهم ترین دلایل سرطان کبد در ایران هستند. شایع ترین راههای انتقال هپاتیت نوع A و E از راه دهانی است، یعنی آب یا هر ماده غذایی که به نوعی آلوده شود می تواند، بیماری را به طریق خوراکی به فرد سالم منتقل کند. این راه، یکی از مهم ترین روش های انتقال در سرطان کبد است.
علت اصلی سرطان کبد از نوع هپاتیت B، از طریق مادر آلوده به فرزند و در نوع C از طریق خون است. تقریبا نیمی از معتادانی که تزریق می کنند به هپاتیت C مبتلا هستند. به طور کلی مهم ترین دلایل شیوع سرطان کبد در نوع B و C از طریق راه های زیر است:
-
- فرآورده های خونی آلوده
- تماس جنسی محافظت نشده با فرد ناقل یا بیمار
- هر وسیله ای که آلوده به خون یا ترشحات آلوده باشد
- وسایل آلوده دندانسازی
- تاتو و خالکوبی
- مادر آلوده به نوزاد
عوامل موثر در افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد
برخی از علت های ابتلا به سرطان قابل پیشگیری هستند، اما برخی دیگر مثل سابقه خانوادگی یا افزایش سن نمی توانند، پیشگیری شوند. شما می توانید با ترک سیگار، دور ماندن از نور خورشید و استفاده منظم از کرم های ضد آفتاب از بسیاری از انواع سرطان پیشگیری کنید.
اگر با مواد شیمیایی خطرناک کار می کنید، تمام اقدامات احتیاطی را رعایت کنید، در صورت داشتن رابطه جنسی محافظت نشده یا سوزن های مشترک، واکسن هپاتیت را دریافت کنید که از عفونت هپاتیت B جلوگیری کند.
اگر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت B هستید، مواد الکلی استفاده نکنید، رژیم غذایی متعادلی داشته باشید، ورزش کنید و وزن مناسبی داشته باشید.
علت سرطان کبد و بسیاری از سرطان های دیگر موارد زیر است:
- افزایش سن
- سیروز کبدی
- سیگار
- وزن بدن
- الکل
- آلودگی با ویروس هپاتیتیس
- کبد چرب غیر الکلی
- دیابت
- ایدز
- افلاتوکسین
- سنگ کیسه صفرا یا برداشتن کیسه صفرا
- ژنتیکی
- عوامل شیمیایی
- فلوک های کبدی (کرم انگلی)
افزایش سن
بالا رفتن سن یکی از مهم ترین عوامل خطر برای سرطان کبد است. بر اساس داده های آماری جدید برنامه نظارت، اپیدمیولوژی و نتایج نهایی NCI، میانگین سن تشخیص سرطان 66 سال است. 50 درصد افرادی که به سرطان مبتلا می شوند بالای 66 سال سن دارند و سن نیمی دیگر کمتر از 66 سال است.
سیروز کبدی
سیروز زخم موجود در کبد است و خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد. با اقدامات زیر می توانید، خطر ابتلا به سیروز را کاهش دهید:
- در مصرف الکل زیاده روی نکنید.
- اضافه وزن نداشته باشد.
- واکسن هپاتیت B را تزریق کنید.
- پیگیری و انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از هپاتیت C
- از سلامتی شریک جنسی خود اطمینان حاصل نمایید.
- از داروهای داخل وریدی با یک سوزن تمیز استفاده کنید.
- هنگام سوراخ کردن گوش یا خالکوبی از مراکز معتبر و بهداشتی استفاده نمایید.
سیگار
مصرف دخانیات عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان است. افرادی که از محصولات تنباکو استفاده می کنند، در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستند، زیرا محصولات تنباکو و دود سیگار دارای مواد شیمیایی زیادی هستند که به DNA آسیب می زنند و منجر به سرطان کبد می شوند.
وزن بدن
افرادی که چاق هستند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به چندین نوع سرطان از جمله سرطان سینه، کولون، رکتوم، آندومتر، مری، کلیه، پانکراس و کیسه صفرا و کبد باشند. برعکس، پیروی از یک رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی مداوم و حفظ وزن مناسب به کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان ها کمک می کند.
علت سرطان کبد
الکل
مصرف روزانه بیش از مقدار متوسط الکل در طی سالیان متمادی می تواند منجر به آسیب غیر قابل برگشت کبدی شود و خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد. نوشیدن الکل باعث سرطان های زیر می شود:
- سرطان دهان
- سرطان گلو
- سرطان مری
- سرطان حنجره
- سرطان کبد
- سرطان سینه
آلودگی با ویروس هپاتیتیس
انتقال بیماری از طریق خون، در بیماری های زیادی امکان پذیر است. مهـمتـرین بیماری هایی که از این راه انتقال می یابند، HIV ، هپاتیـت C و هپاتیت B هستند. بنابراین از سرنگ های آلوده و روابط جنسی محافظت نشده پرهیز نمایید.
کبد چرب غیر الکلی
افرادی که کبد چرب دارند، احتمال ابتلا به سرطان کبد در آن ها خیلی بیشتر از افراد دیگر است. بنابراین با حفظ وزن مناسب و رژیم غذایی کم چرب به سلامت کبد و بقیه اعضای بدن خود کمک نمایید.
دیابت
خطر ابتلا به سرطان کبد در افراد مبتلا به اختلال قند خون یا همان دیابت بیشتر از افرادی است که دیابت ندارند.
ایدز
ویروس ایدز (HIV) سیستم ایمنی بدن را تا حد زیادی ضعیف و مختل می کند، در نتیجه بدن برای مقاومت در مقابل عفونت ها و سرطان ها با مشکل مواجه می شود. خطر مبتلا شدن به سرطان کبد در افراد مبتلا به ایدز بیشتر از افراد دیگر است.
افلاتوکسین
آفلاتوکسین ها سمومی هستند که توسط کپک هاتولید می شوند و روی برخی از محصولاتی که به خوبی بسته بندی نشده اند، رشد می کنند. محصولات زراعی مانند غلات و آجیل می توانند با آفلاتوکسین ها آلوده شوند. این سم مخصوصا در بادام زمینی که به درستی نگهداری و بسته بندی نشده است، بسیار زیاد است.
آفلاتوکسین ها در افراد زیادی عامل اصلی سرطان کبد هستند و حتی مقادیر کمی از این ماده ممکن است، منجر به سرطان کبد شود.
سنگ کیسه صفرا یا برداشتن کیسه صفرا
افرادی که دچار سنگ کیسه صفرا هستند، یا به دلایلی کیسه صفرا خود را برداشته اند، بیشتر از افراد سالم در معرض خطر مبتلا به سرطان کبد می باشند.
ژنتیکی
بیماری های کبدی که منجر به سرطان کبد می شوند و برای درمان آن ها باید زود اقدام نمود بیماری زیر هستند:
- هموکروماتوز
- بیماری ویلسون
عوامل شیمیایی
تابش طول موج های خاصی به نام پرتوهای یونیزه کننده انرژی کافی برای آسیب رساندن به DNA و ایجاد سرطان را دارند.
فلوک های کبدی (کرم انگلی)
کرم های پهن فاسیولا و دیکروسولیوم که وارد کبد و مجاری صفراوی انسان و حیوان می شوند، گاهی اوقات تا مراحلی پیش می روند که ادامه حیات فیزیولوژیک را برای این ارگان حیاتی بدن از بین می برند.
علت سرطان کبد در کودکان
علت سرطان کبد در کودکان و نوجوانان مشخص نشده است. سرطان کبد، یک تا دو درصد از سرطان های کودکان را شامل می شود. انواع سرطان کبد در کودکان شامل هپاتوبلاستوما، کارسینوم سلولی کبدی و سارکوم جنینی تمایز نیافته کبد است.
سرطان هپاتوسلولار (hep-uh-toe-SEL-yuh-ler) اغلب نوجوانان را مبتلا می کند، اما می تواند در کودکان کم سن تر نیز رخ دهد، به ویژه کودکانی که به دلیل بیماری های زمینه ای کبد تحت درمان قرار گرفته اند.
علت سرطان کبد
پزشکان علت اصلی سرطان کبد را نمی دانند. آمارها نشان می دهد که تعداد کودکانی که به عفونت های ویروسی یا سایر بیماری هایی که باعث التهاب کبد (تورم و تحریک) می شوند، مثل هپاتیت ویروسی، بیشتر از سایر کودکان مبتلا به HCC است. سایر عوامل سرطان کبد در کودکان به شرح زیر است:
- تیروزینمی ارثی (زمانی که پروتئینی به نام تیروزین در بدن انباشته می شود)
- هموکروماتوز ارثی (زمانی که آهن اضافی در کبد ذخیره می شود)
- بیماری ویلسون
- کلستاز کبدی پیشرونده (زمانی که جریان صفرا از کبد کاهش می یابد)
