سرطان کبد با رشد غیرمعمول سلول های کبدی، آغاز می شود. پیش از آن که درباره سرطان کبد صحبت کنیم، بهتر است با عضو کبد و نحوه عملکرد آن در بدن آشنا شویم.
کبد چیست؟ کار کبد چیست؟
کبد یکی از بزرگ ترین و مهم ترین اندام های داخلی بدن است. این اندام نرم و آسیب پذیر، توسط دنده های انسان محافظت می شود. بیشترین جرم کبد را هپاتوسیت ( سلول اولیه در بافت های کبدی) تشکیل داده است.
این اندام حاوی مجاری صفراوی و همچنین رگ های خونی بوده، که وظیفه انتقال صفرا از کبد به دستگاه گوارش را بر عهده دارند. زمانی که سلول های کبدی بیشتر از حالت نرمال رشد نمایند، می توانند منجر به تشکیل تومور شده و در نهایت فرد به سرطان کبد مبتلا می شود.
وظایف کبد در بدن
یکی از بزرگترین اندام های بدن، کبد است. این اندام می تواند نقش بسیار حیاتی در بدن ایفا کند. بنابراین هرگونه اختلال در عملکرد آن منجر به آسیب دیدگی های جدی دیگر اندام های بدن خواهد شد. به طور کلی از مهم ترین وظایف کبد در بدن، می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تولید صفرا از ابتدایی ترین وظایف کبد است. صفرا می تواند به هضم چربی ها و همچنین جذب و دفع مواد زائد کمک نماید.
- این اندام نقش بسیار موثری در دفع سموم از خون دارد.
- همچنین می تواند از لخته شدن خون جلوگیری نماید.
- میزان قند خون سالم را نیز در بدن تنظیم نماید.
- تولید آلبومین نیز از دیگر وظایف کبد است. آلبومین می تواند از ورود مایعات موجود در خون به اطراف آن جلوگیری کند.
- کبد منجر به افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت ها نیز می شود.
متاسفانه سرطان کبد ممکن است در هر سنی، در آقایان و یا بانوان رخ دهد. به همین منظور در ادامه قصد داریم شما را با هر آنچه نیاز است در رابطه با سرطان کبد بدانید، به طور کامل آشنا کنیم.
سرطان کبد چیست؟
به طور کلی سرطان نوعی بیماری است که هنگام رشد غیر طبیعی سلول های بدن بروز پیدا می کند. این عارضه ممکن است در هر بخشی از بدن اتفاق بیفتد. سرطان کبد نیز ناشی از رشد بیش از اندازه سلول های کبدی است.
در حالت طبیعی هنگامی که سلول های بدن فرسوده می شوند و یا آسیب می بینند، سلول های جدید جایگزین آن ها می گردند. اما در صورت بروز سرطان سلول های آسیب دیده شروع به تکثیر می کنند و منجر به تشکیل تومور می شوند. این تومورها ممکن است خوش خیم باشند و آسیبی جدی به بدن نرسانند.
از طرفی ممکن است تومورها بدخیم (سرطانی) باشند و منجر به بروز سرطان در آن بخش از بدن شوند. بنابراین تشخیص و اقدام به موقع برای درمان انواع سرطان ها، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
چند نوع سرطان کبد داریم؟
سرطان کبد انواع مختلفی دارد، که از رایج ترین آن ها در میان بزرگسالان می توان به کارسینوم سلول‌های کبدی – Hepatocellular carcinoma و کلانژیوکارسینوما اشاره نمود.
متاسفانه اکثر سرطان های کبدی به صورت کارسینوم سلول های کبدی است. البته سرطان اولیه کبد ممکن است در کودکان نیز بروز پیدا کند. اما بروز این سرطان ها در میان بزرگسالان شایع تر است. به طور کلی انواع سرطان کبد عبارتند از:
-
سرطان هپاتوسلولار
این سرطان اولیه کبد زمانی اتفاق می افتد که سلول های سرطانی از دیگر نقاط بدن به سمت کبد گسترش پیدا می کنند. بنابراین سلول های کبدی را نیز آلوده می نمایند.
-
سرطان مجرای صفراوی
یکی از نادرترین سرطان های کبد، سرطان مجرای صفراوی است. اما کلانژیوکارسینوما زمانی اتفاق می افتد که سلول های سرطانی در قسمت مجرای صفراوی بروز پیدا می کنند.
انواع سرطان مجرای صفراوی
- سرطان مجرای صفراوی داخل کبد
- سرطان مجرای خارج کبد
- سرطان مجرای صفراوی در پیرامون کبد
- سرطان دیستال مجرای صفراوی
علائم و نشانه های انواع سرطان کبد
- تورم شکم
- بروز خونریزی و کبودی
- استفراغ و تهوع
- ضعف و خستگی غیرطبیعی
- زردی
- درد در شانه راست و پشت
- ایجاد توده غیرطبیعی سمت راست زیر قفسه سینه
- کاهش اشتها
- تب
- اجتناب مزاج
- کاهش وزن بی دلیل و غیرعادی
سرطان ثانویه کبد چیست؟
سرطان ثانویه کبد نیز نوع دیگری از سرطان های کبدی است که معمولا از دیگر بخش های بدن به کبد منتقل می شود. زمانی که سلول های سرطانی داخل کبد رشد می نمایند و تومور ایجاد می کنند، سرطان اولیه کبد بروز پیدا می کند. اما هنگامی که سلول های سرطانی در بخش های دیگر بدن ایجاد می شوند و سپس از طریق خون و یا سیستم لنفاوی به کبد منتقل می شوند، سرطان ثانویه کبد رخ می دهد.
متاسفانه این نوع از سرطان می تواند درمان سخت تر و پیچیده تری نسبت به سرطان اولیه داشته باشد. زیرا معمولا علاوه بر کبد دیگر بخش های بدن نیز درگیر سلول های سرطانی هستند.
از مهم ترین علائم سرطان ثانویه کبد می توان به
- ضعف عمومی
- احساس ناراحتی در شکم
- کاهش وزن شدید
- زردی در بخش سفیدی چشم ها
اشاره کرد.
سرطان کبد در زنان
همانطور که گفته شد هپاتونوما (سرطان کبد) در میان آقایان بسیار شایع تر از بانوان است. با این وجود بانوانی که دارای شرایط زیر باشند، بیشتر از دیگر افراد در معرض ابتلا به انواع سرطان های کبدی هستند.
- بانوانی که سن آن ها بیشتر از 60 سال است.
- افرادی که رابطه جنسی خطرناک و محافظت نشده دارند.
- بانوانی که دچار اضافه وزن شدید هستند.
- افرادی که الکل و مواد مخدر مصرف می کنند.
- کسانی که در معرض نوشیدن آب های آلوده قرار دارند.
- افرادی که از استروئیدهای آنابولیک یا همان هورمون های مردانه برای ورزش استفاده می کنند.
- بانوانی که دارای بیماری های ارثی کبدی هستند.
- افرادی که دیابت دارند.
آیا سرطان کبد در کودکان دیده می شود؟
هپاتوبلاستوما (Hepatoblastoma) شایع ترین نوع سرطان کبد در میان کودکان است. اما به طور کلی بروز دیگر انواع سرطان های کبدی در میان کودکان بسیار نادر است.
هپاتوبلاستوما معمولا در کودکان زیر سه سال بروز پیدا می کند که از مهم ترین نشانه های آن می توان به تهوع، استفراغ، کاهش وزن، کاهش اشتها، تب، زردی، کمردرد، ایجاد رگ های بزرگ در اطراف شکم و شکم درد اشاره نمود. کودکانی که دارای شرایط زیر هستند، بیشتر از دیگر کودکان در معرض ابتلا به این نوع سرطان قرار دارند.
- کودکانی که با وزن بسیار کم متولد می شوند.
- نوزادانی که با سندرم بکویت ویدمان (رشد غیرطبیعی اندام های داخلی بدن) متولد می شوند.
- نوزادانی که دارای بیماری ژنتیکی پولیپوز آدنوماتوز (رشد غیرطبیعی مخاط روده بزرگ) می باشند.
میزان شیوع سرطان کبد در ایران
با توجه به تحقیقات انجام شده، بروز سرطان کبد در میان آقایان بسیار شایع تر از بانوان است. اما درصد بروز این نوع از سرطان در کشورهای مختلف نیز کاملا متفاوت است.
به طور کلی کشورهای واقع شده در آسیای جنوب شرقی و جنوب صحرای آفریقا بیشتر از 85 درصد ابتلا به هپاتیت B را به خود اختصاص داده اند. از آنجایی که هپاتیت B از اصلی ترین عوامل بروز سرطان های کبدی است، مردم این کشورها بیشتر از دیگر نقاط جهان، به این سرطان مبتلا می شوند.
کشورهای غربی نیز به دلیل افزایش عفونت های ناشی از ویروس هپاتیت C بیشتر از دیگر کشورها در معرض ابتلا به سرطان هستند. از آنجایی که چاقی و هپاتیت B و C از مهم ترین دلایل بروز این نوع سرطان است. امروزه کشورهایی که با این مشکلات روبرو هستند، بیشتر از سایر کشورها در معرض ابتلا به بیماری های کبد قرار دارند.
سرطان کبد در ایران
متاسفانه امروزه به دلیل مصرف غذاهای ناسالم و افزایش چاقی در میان انسان ها، سرطان کبد از شایع ترین سرطان ها در میان ایرانیان است. با توجه به بررسی های انجام شده در پژوهشکده های دانشگاه علوم پزشکی، امروزه بیش از 53 درصد آقایان و 46 درصد بانوانی که به سرطان مبتلا هستند، دچار سرطان های کبدی شده اند.
