تشخیص سرطان پوست با چه روش‌هایی ممکن است؟ در این مقاله انواع راه‌های تشخیص این بیماری را بررسی خواهیم کرد. پیش از آن، باید بدانید که پوست بزرگترین عضو بدن ما و محافظی در برابر میکروب‌ها است. این عضو بدن، از ۳ لایه اصلی یعنی اپیدرم (لایه خارجی و بیرونی‌ترین لایه)، درم (لایه دوم) و هیپودرم (عمیق‌ترین بخش پوست) تشکیل شده است.
سرطان پوست یکی از انواع شایع سرطان است که خود چند نوع مختلف دارد. انواع اصلی سرطان پوست عبارتند:
- سرطان سلول سنگفرشی یا SCC(شایع‌ترین نوع)
- سرطان سلول بازال یا BCC
- ملانوما
که ملانوما کمتر از سایرین شایع است؛ اما احتمال حمله به بافت مجاور و انتشار به سایر قسمت‌های بدن در آن بیشتر است. همچنین بیشتر مرگ و میر‌های ناشی از سرطان پوست، مربوط به سرطان پوست نوع ملانوما می‌شود.
معاینه‌های تشخیص سرطان پوست
سرطان پوست عامل همه تغییرات پوستی نیست؛ اما بهتر است افراد در صورت مشاهده هر گونه تغییرات پوستی نگران‌کننده، به پزشک مراجعه کنند. پزشک پوست را بررسی می‌کند که از وجود یا عدم وجود تغییرات پوستی اطمینان حاصل کند.
برای تأیید این تشخیص و برای آزمایشات بیشتر بیمار به متخصص پوست ارجاع داده می‌شود. بعد از ارجاع به متخصص، برای تشخیص سرطان پوست معاینات زیر انجام خواهد شد.
بسیاری از متخصصان برای تشخیص سرطان پوست از تکنیکی به نام درموسکوپی استفاده می‌کنند تا لکه‌های روی پوست را واضح‌تر ببینند. پزشک از یک درماتوسکوپ استفاده می‌کند که در نزدیکی پوست نگه داشته می‌شود. او ممکن است یک عکس دیجیتالی هم از این نقطه بگیرد. در ادامه به انواع نمونه برداری های پوست نیز می پردازیم.
-
انجام بیوپسی
بیوپسی پوست، نوعی نمونه‌برداری از پوست برای تشخیص، تعیین سطح و یا رد بیماری انجام می‌شود. پزشک متخصص نمونه پوست مشکوک را برای آزمایش بیشتر به آزمایشگاه ارسال می‌کند. این کار معمولاپس از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود یعنی شما هوشیار هستید اما هیچ دردی حس نمی‌کنید.
بیوپسی می‌تواند به تشخیص سرطان پوست و نوع آن کمک کند. علاوه بر این بیوپسی برای تشخیص یا کمک به درمان بیماری‌های دیگری هم انجام می‌شود.
پیش‌تر درباره بیوپسی که برای تشخیص سرطان پوست کاربرد دارد، گفته بودیم. روش‌های زیادی برای انجام این کار وجود دارد. بر اساس اندازه ناحیه آسیب دیده، جایی که قرار گرفته و دیگر عوامل، پزشک یک روش را انتخاب می‌کند.
هر بیوپسی احتمالاً حداقل یک زخم کوچک بر جای می‌گذارد، بنابراین قبل از انجام در مورد جای زخم از پزشک خود سؤال کنید. مهم نیست که چه نوعی انجام می‌شود، باید تا حد ممکن قسمت مشکوک برداشته شود تا تشخیص سرطان پوست دقیق باشد.
- بیوپسی شیو (Shave biopsy)
- بیوپسی پانچ (Punch biopsy)
- بیوپسی اکسیژنال (شکافی)
- بیوپسی‌های اپتیکال
- بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA)
- بیوپسی جراحی (برش) غدد لنفاوی
- بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان (SLNB)
-
تعیین سطح سرطان پوست
اگر بعد از آزمایش بیوپسی، بیمار تشخیص سرطان پوست دریافت کند، آزمایش‌های دیگری برای تعیین مرحله‌ایی که در آن قرار داد، انجام می‌شود. از آنجایی که سرطان‌های سطحی مانند سرطان سلول بازال به ندرت در بدن انتشار پیدا می‌کنند، بیوپسی تنها آزمایش مورد نیازی است که برای تعیین سطح سرطان پوست انجام می‌شود.
اما اگر بیمار درگیر سرطانی از نوع سلول‌های سنگفرشی و ملانوما شده باشد، احتمال زیادی وجود دارد که برای تعیین سطح سرطان آزمایش‌هایی مانند تصویربرداری از غدد لنفاوی برای بررسی بیشتر انجام شود.
بعد از تشخیص سرطان پوست توسط متخصص، هر مرحله از سرطان، اندازه تومور، میزان گسترش آن را نشان می‌دهد و درجه، ظاهر سلول‌های سرطانی را توصیف می‌کند. این مراحل و درجه‌بندی به پزشک این امکان را می‌دهد که بهترین گزینه درمانی را انتخاب کند.
-
آزمایش ژنتیک برای تشخیص سرطان پوست
تغییرات در ژن‌ها، یا همان جهش ژنتیکی، نقش مهمی در ایجاد سرطان دارند. با این حال، تنها حدود ۵ تا ۱۰ درصد از همه سرطان‌ها به یک جهش ژنی ارثی مرتبط هستند.
بیشتر سرطان‌ها به دلیل جهش‌های ژنی اکتسابی که در طول زندگی فرد اتفاق می‌افتد، شروع می‌شوند. گاهی اوقات این تغییرات ژنی یک علت بیرونی مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید دارند.
عوامل زیادی می‌توانند خطر ابتلا به ملانوم و سایر سرطان‌های پوست را افزایش دهند. همانطور که پیش‌تر گفتیم، برخی از این عوامل به دلیل رفتار‌هایی مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. با این حال، برخی از عوامل خطر ابتلا به سرطان پوست در خانواده‌ها به ارث می‌رسد.
محققان چندین عامل خطر ژنتیکی برای ملانوم را شناسایی کرده‌اند. بهترین ژن شناخته شده مرتبط با خطر ملانوما CDKN۲A نام دارد (که گاهی اوقات به عنوان p۱۶ نیز شناخته می‌شود).
جهش در ژن دیگر، MC۱R، منجر به قرمزی مو و پوست روشن می‌شود و همچنین با خطر ابتلا به ملانوم همراه است. اخیراً، جهش در ژن MITF و ژن TERT در خانواده‌هایی با موارد متعدد ملانوم شناسایی شده است.
افرادی که سابقه خانوادگی چندین خویشاوند مبتلا به سرطان دارند، می‌توانند با مراجعه به یک مشاور ژنتیک، خطر ابتلا به سرطان پوست ارثی را بررسی کنند. در این شرایط بررسی می‌شود که آیا فرد دارای جهش ژنی است یا خیر.
اگر فرد جهش ارثی داشته باشد، ممکن است درخواست آزمایشاتی برای بررسی زودهنگام سرطان یا اقداماتی برای کاهش خطر انجام دهد.
برای فردی که قبلاً تشخیص سرطان پوست داشته است، اگر عوامل دیگری نشان دهد که سرطان ناشی از یک جهش ارثی است، احتمال دارد آزمایش ژنتیک نشان دهد که فرد در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های دیگر است یا خیر.
از طرفی دیگر برای اعضای خانواده ی فردی با جهش ژنی ارثی، آزمایش ژنتیک به آن‌ها کمک می‌کند اقداماتی را برای کاهش خطر انجام دهند.
-
آزمایش سلول‌های سرطانی برای تغییرات ژنتیکی
گاهی اوقات پس از تشخیص سرطان پوست، پزشک آزمایشاتی را بر روی نمونه‌ای از سلول‌های سرطانی انجام می‌دهد تا تغییرات ژنی خاص را بررسی کند. این آزمایش‌ها گاهی اوقات می‌توانند اطلاعاتی در مورد چشم‌انداز (پیش‌آگهی) فرد ارائه دهند و به تشخیص اینکه چه نوع درمانی مناسب است، کمک می‌کند.
-
چه کسانی باید آزمایش ژنتیک انجام دهند؟
- اگر یکی از موارد زیر وجود داشته باشد، مشاوره و آزمایش ژنتیک توصیه می‌شود.
- تشخیص سرطان در چند نفر از بستگان درجه یک (مادر، پدر، خواهر، برادر، فرزندان)
- ابتلا به همان نوع سرطان در تعداد زیادی از افراد خانواده
- ابتلا به خوشه‌ای از سرطان‌ها در خانواده (مانند سرطان سینه، تخمدان و پانکراس)
- ابتلا یکی از اعضای خانواده به بیش از ۱ نوع سرطان
- ابتلا یکی اعضای خانواده به سرطان در سنین پایین‌تر از حد معمول
- ابتلا بستگان نزدیک به سرطان ارثی نادر مانند سرطان سینه در مردان یا رتینوبلاستوما
- وجود یک جهش ژنتیکی شناخته شده در یک یا چند عضو خانواده.
-
آزمایش‌های تصویربرداری
در تشخیص سرطان پوست، به طور کلی این نوع از آزمایش‌ها برای بررسی گسترش احتمالی ملانوم به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها استفاده می‌شوند و برای افرادی که تشخیص سرطان پوست داشته‌اند و احتمال گسترش ملانوم در آن‌ها بسیار کم است، لازم نیست.
برای تعیین عملکرد درمان یا جستجوی علائم احتمالی سرطان (عود‌کننده) پس از درمان، آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند کمک‌کننده باشند.
-
اشعه ایکس قفسه سینه
این آزمایش برای کمک به تعیین اینکه آیا ملانوم به ریه‌ها سرایت کرده است یا خیر، انجام می‌شود. اگرچه اغلب به جای این روش، از سی تی اسکن قفسه سینه انجام می‌شود.
-
سونوگرافی
اگر بیمار تشخیص سرطان پوست گرفته باشد، از سونوگرافی برای بررسی غدد لنفاوی نزدیک تومور استفاده می‌شود، به ویژه اگر در معاینه فیزکی مشخص نباشد که غدد لنفاوی چقدر بزرگ شده‌اند. همچنین برای تعیین محل سوزن بیوپسی به داخل غدد لنفاوی مشکوک، می‌توان از سونوگرافی استفاده کرد.
-
سی تی اسکن
در فرانید تشخیص سرطان پوست، با استفاده از سی تی اسکن تصاویر دقیقی از بدن بیمار گرفته می‌شود. برخلاف اشعه ایکس معمولی، سی تی اسکن می‌تواند جزئیات بافت‌های نرم (مانند اندام‌های داخلی) را هم نشان دهد.
اگر غدد لنفاوی بزرگ شده باشند یا ملانوم به اندام‌هایی مانند ریه یا کبد گسترش پیدا کرده باشد، این روش کمک‌کننده است. همچنین برای تعیین محل سوزن بیوپسی به ناحیه مشکوک می‌توان از سی تی اسکن نیز استفاده کرد.
-
اسکن MRI
برای به دست آوردن تصاویری دقیق از بدن بیماری که تشخیص سرطان پوست داشته است؛ از اسکن MRI می‌توان استفاده کرد. این نوع اسکن می‌تواند در بررسی مغز و نخاع هم بسیار مفید باشد.
-
اسکن PET
از این نوع اسکن هم برای تشخیص گسترش سرطان استفاده می‌شود. در افرادی که مراحل پیشرفته‌تری از ملانوم دارند، اسکن PET بسیار مفید است. بسیاری از مراکز دارای دستگاه‌های خاصی هستند که هم زمان PET و هم سی تی اسکن را انجام می‌دهند. این روش به پزشک کمک می‌کند تشخیص دقیق‌تری داشته باشد.
-
آزمایشات خون
آزمایش خون برای تشخیص ملانوم استفاده نمی‌شود، اما برخی از آزمایشات ممکن است قبل یا در طول درمان انجام شود، به ویژه برای بیمار‌هایی که ملانوم‌های پیشرفته‌ای دارند. اگر ملانوم به نقاط دوردست بدن گسترش یافته باشد، سطح بالای LDH نشانه دهنده آن است که درمان سرطان دشوارتر است.
راهنمای تشخیص زود هنگام سرطان پوست
تشخیص زودهنگام، کلید درمان موفقیت‌آمیز سرطان پوست است. اگر احتمال ابتلای شما به سرطان پوست بالا است، توصیه می‌کنیم به پوست خود توجه کنید و سالی یک بار از متخصص پوست بخواهید که کل پوست بدن شما را بررسی کند. اگر لکه، ضایعه یا خالی نگرانتان کرده است حتماً برای بررسی بیشتر به متخصص مراجعه کنید.
معمولاً اولین قدم پزشک سؤال پرسیدن درباره علائم شما است. مانند اینکه اولین بار چه زمانی این ضایعه روی پوست شما ظاهر شد؟ آیا اندازه یا ظاهر آن تغییر کرده یا دردناک است؟ دچار خارش یا خونریزی می‌شود؟
همچنین ممکن است از شما درباره خطر احتمالی سرطان پوست ملانوما، مانند سابقه برنزه شدن و آفتاب سوختگی و اینکه آیا شما یا هرکسی از اعضای خانواده‌تان ملانوم یا سایر سرطان‌های پوست داشته‌اید، سؤال کند.
در طول معاینه فیزیکی، پزشک اندازه، شکل، رنگ، و بافت ناحیه(های) مورد نظر و خونریزی، ترشح یا پوسته شدن آن را یادداشت می‌کند.
سایر نواحی بدن شما ممکن است برای خال‌ها و سایر نقاطی که می‌تواند به سرطان پوست (یا سایر بیماری‌های پوستی) مرتبط باشد، بررسی می‌شود.
پزشک همچنین ممکن است غدد لنفاوی زیر پوست گردن، زیر بغل یا کشاله ران نزدیک ناحیه غیر طبیعی احساس کند. چرا که اگر ملانوم گسترش پیدا کند، اغلب اوقات ابتدا روی غدد لنفاوی مجاور تأثیر می‌گذارد.
چگونه می‌توان پوست خود را معاینه کرد؟
برای تشخیص زودهنگام سرطان پوست به اشعه ایکس یا آزمایش خون نیازی ندارید، فقط چشمان‌تان و یک آینه کافی است! اگر سرطان پوست داشته باشید، یافتن زودهنگام آن، بهترین راه برای اطمینان از درمان موفقیت‌آمیز است.
خودآزمایی منظم پوست به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پوست هستند، مانند افرادی که ایمنی بدنشان کاهش یافته، افرادی که قبلاً سرطان پوست داشته‌اند و افرادی که سابقه خانوادگی سرطان پوست دارند، بسیار مهم است. با پزشک خود در مورد تعداد دفعات معاینه در منزل، صحبت کنید.
بهتر است خودآزمایی پوست در اتاقی با نور مناسب در مقابل یک آینه تمام قد انجام شود. می‌توانید از یک آینه دستی برای نگاه کردن به مناطقی که به سختی قابل مشاهده هستند، مانند پشت ران خود استفاده کنید. می‌توانید از شریک زندگی، دوست نزدیک یا یکی از اعضای خانواده‌تان هم کمک بگیرید.
اولین باری که پوست خود را معاینه می‌کنید، خال‌ها، لک‌ها، کک و مک و سایر علائم روی پوست خود با دقت بررسی کنید تا دفعه بعد متوجه هرگونه تغییری شوید. بهترین زمان برای انجام خودآزمایی پوست بعد از حمام یا دوش گرفتن است.
به دنبال چه چیزی باشیم؟
سرطان‌های پوست می‌توانند در اشکال و اندازه‌های مختلفی ظاهر شوند. گاهی اوقات ممکن است حتی شبیه سایر بیماری‌های پوستی به نظر برسند. بسیاری از سرطان‌های پوست در قسمت‌هایی از بدن که بیشتر در معرض آفتاب مانند صورت، سر، گردن و بازو‌ها شایع‌تر هستند.
این نوع سرطان می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد. برای بررسی پوست خود دستورالعمل‌های گام به گام را دنبال کنید:
- صورت، گوش‌ها، گردن، سینه و شکم خود را بررسی کنید. زنان باید سینه‌های خود را بلند کنند تا پوست زیر آن را بررسی کنند.
- نواحی زیر بغل خود، دو طرف بازو‌ها، بالای و کف دست‌ها، بین انگشتان و زیر ناخن‌ها را بررسی کنید.
- جلوی ران‌ها، ساق پا، بالای پا‌ها، بین انگشتان پا و زیر ناخن‌های پا را بررسی کنید.
- حالا با استفاده از یک آینه دستی به قسمت پایین پا، ساق پا و پشت ران خود نگاه کنید، ابتدا یک پا و سپس پای دیگر را بررسی کنید.
- از آینه دستی برای بررسی باسن، ناحیه تناسلی، قسمت پایین و بالای پشت و پشت گردن و گوش خود استفاده کنید. می‌توانید با استفاده از آینه دستی، به پشت خود در آینه دیواری نگاه کنید.
- از یک‌شانه یا سشوار برای جدا کردن مو‌های خود استفاده کنید تا بتوانید پوست سر خود را بررسی کنید.
هرگونه خال، لک یا خال مادرزادی را از بالای سر تا انگشتان پا بررسی کنید. اگر به طور منظم به پوست خود نگاه کنید، متوجه خواهید شد که چه چیزی برای شما طبیعی است.
هشدار سرطان پوست!
در صورت مشاهده این علائم بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت بروز آن مشخص شود:
- رشد لکه یا برآمدگی جدید یا لکه در حال تغییر روی پوست
- زخمی که بعد از چند هفته خونریزی می‌کند و یا خوب نمی‌شود.
- یک لکه قرمز پوسته پوسته شده یا خونریزی کرده
- خال (یا نقطه دیگری روی پوست) که جدید است یا تغییر اندازه، شکل یا رنگ دارد.
- خال با شکل عجیب و غریب، حاشیه‌های نامنظم یا با رنگ‌های مختلف
خال چه زمانی سرطانی می‌شود؟
دملانوم بدخیم که با یک خال شروع می‌شود، خطرناک‌ترین شکل سرطان پوست است که هر ساله تقریباً ۱۰۰۰۰ نفر را می‌کشد. در زمان تشخیص سرطان پوست، اکثر ملانوم‌ها سیاه یا قهوه‌ای هستند، اما می‌توانند تقریباً هر رنگی برای مثال به رنگ پوست، صورتی، قرمز، بنفش، آبی یا سفید باشند. ملانوما اغلب بخاطر قرار گرفتن در معرض شدید UV ایجاد می‌شود.
اگر ملانوم بدخیم به موقع شناسایی شود، تقریباً همیشه قابل درمان است. اما اگر زمان انتشار به سایر نقاط بدن داشته باشد، درمان آن بسیار دشوار می‌شود و می‌تواند منجر به مرگ شود.
قانون ABCDE برای تشخیص خال سرطانی
معیار‌های ABCDE می‌تواند به شما در شناسایی خال‌هایی که می‌توانند تبدیل به ملانوم بدخیم شوند کمک کند. آگاهی از این معیار‌ها ممکن است جان شما را نجات دهد و به تشخیص سرطان پوست زودهنگام، کمک کند.
-
A = نامتقارن
اگر به یک خال خوش خیم یا بی‌ضرر نگاه کنید، معمولاً متقارن است. بیشتر اوقات یک خال نگران‌کننده نامتقارن است، به این معنی که اگر از وسط برش داده شوند، دو طرف یکسان به نظر نمی‌رسند.
-
B = مرز
خال‌های خوش خیم معمولاً دارای حاشیه منظم و گرد هستند. اما خال‌های سرطانی معمولاً مرز‌های نامنظمی دارند. اگر خال حاشیه صاف ندارد، باید بررسی شود.
-
C = رنگ
خال‌ها معمولاً یک رنگ یکنواخت دارند. آن‌ها می‌توانند قهوه‌ای، سیاه یا صورتی تک رنگ باشند. خال‌های چند رنگ احتمالاً سرطانی یا پیش سرطانی باشند. اگر خال بیش از یک رنگ دارد، آن را بررسی کنید.
-
D = قطر
یک مداد پاک کن را تصور کنید. خال‌های کوچکتر از قطر پاک کن مداد، کمتر احتمال سرطان دارند. اگر خال بزرگتر از پاک کن مداد باشد، لزوماً سرطانی نیست، اما باید بررسی شود.
