سالانه خانم‌های زیادی به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند. اگرچه هنوز علت سرطان تخمدان مشخص نیست، اما مواردی هستند که می‌توان آن‌ها را به عنوان نوعی عامل تأثیرگذار در بروز این بیماری دانست. سرطان تخمدان با بالا رفتن سن، افراد را بیشتر تهدید می‌کند، اما اگر به هر دلیلی تخمدان‌های خود را جراحی کرده و برداشته اید یا لوله‌های خود را بسته اید، احتمال بروز این مشکل در شما کاهش پیدا می‌کند.
بر اساس مطالعه‌های انجام شده و یافته‌های به دست آمده از این اطلاعات، رشد سلول‌های سرطانی در انتهای دم لوله‌های فالوپ شروع می‌شود و همیشه لزوماً این سرطانی شدن سلول‌ها در خود تخمدان‌ها نخواهد بود. نظریه‌های زیادی در مورد این بیماری وجود دارند که بیشتر از تأثیرات برخی عوامل در کاهش ابتلا به سرطان تخمدان سخن می‌گویند. اما با مجله پزشکی هیومن ژن همراه باشید تا درباره چندین علت سرطان تخمدان بیشتر صحبت کنیم.
علت سرطان تخمدان
همانطور که گفتیم هنوز به طور دقیق مشخص نیست که سرطان تخمدان دقیقاً به چه دلیلی ایجاد می‌شود. اما محققان توانسته اند مواردی را پیدا کنند که روی افزایش خطر ابتلا به این بیماری مؤثر هستند. اگرچه علت سرطان تخمدان هنوز مشخص نیست، اما شیوه شروع و انتشار این بیماری مشخص شده است. بر این اساس سلول‌هایی که در اطراف تخمدان مثل لوله فالوپ یا در خود تخمدان قرار دارند، با دریافت دستورالعمل‌هایی دچار تغییرات و جهش‌هایی می‌شوند.
این جهش و تغییر در (DNA) سلول‌های ناحیه تخمدان و لوله فالوپ به مرور به سایر سلول‌ها هم منتقل می‌شود و باعث رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی خواهد شد. در نهایت ازدیاد سلول‌های سرطانی در یک ناحیه باعث بروز سرطان تخمدان می‌شود. این سلول‌ها در صورتی که از بین نروند، باعث مرگ و نابودی سلول‌های سالم خواهند شد و حتی در صورت عدم درمان به بافت‌های مجاور نیز حمله کرده و باعث گسترش سرطان (متاستاز) به سایر نقاط بدن می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با این بیماری در ادامه به علل بروز آن اشاره می‌کنیم.
افزایش سن
می‌توان اولین علت سرطان تخمدان را افزایش سن دانست. در اصل این عامل در بروز تمامی سرطان‌ها نقش سازنده ای دارد. زیرا به مرور زمان بدن توانایی مقابله با ایجاد سلول‌های سرطانی را از دست می‌دهد و این امر باعث می‌شود تا سلول‌های معیوب به مرور روی هم انباشته شوند. بر این اساس افراد ممکن است در هر سنی به این نوع سرطان مبتلا شوند، اما هر چه سن بیشتر باشد، درصد ابتلا به این مشکل افزایش پیدا می‌کند.
ژن های معیوب ارثی علت سرطان تخمدان
ژن‌های معیوب ارثی را می‌توان دیگر علت سرطان برشمرد که می‌توانند از نسلی به نسل دیگر انتقال یابند. به عبارت دیگر درصد کمی از افرادی که به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند، می‌توانند این بیماری را از والدین خود و بر اثر ژن‌های معیوب به ارث ببرند. جالب است بدانید که این ژن‌ها نه تنها روی بروز سرطان تخمدان اثرگذار هستند، بلکه می‌توانند باعث ایجاد سرطان سینه نیز شوند.
استفاده از جایگزینی هورمون درمانی HRT))
درمان جایگزینی هورمون درمانی، به عنوان یک راه حل درمانی برای کاهش علائم دوران یائسگی مثل خشکی واژن یا گرگرفتگی شناخته می‌شود که در زنان جوان باعث حفظ استحکام استخوان خواهد شد. اما ایمنی این درمان برای کسانی که قبلاً سرطان آندومتر داشته اند، ناشناخته مانده است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که این نوع درمان می‌توان به رشد تومورهای سرطانی منجر شود. به همین دلیل در لیست چندین علت سرطان تخمدان قرار گرفته است.
سیگار
بسیاری از مطالعات تجربی نشان می‌دهند که مصرف سیگار می‌تواند پتانسیل خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. برخی از سرطان‌ها به شدت با کشیدن سیگار ارتباط دارند. برای مثال سرطان حنجره و سرطان ریه از این دست بیماری‌ها هستند. در مقابل بعضی دیگر مانند سرطان سینه یا سرطان پروستات با سیگار کشیدن مرتبط نیستند. در این بین کشیدن سیگار را نیز می‌توان یک علت سرطان تخمدان دانست که از نظر میزان تأثیرگذاری بین دو گروه ذکر شده قرار دارد.
مصرف هورمون درمانی بعد از یائسگی
مصرف هورمون درمانی بعد از یائسگی را نیز می‌توان دیگر علت سرطان تخمدان برشمرد. بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی گروهی از زنان مشخص شد که حدود 55 درصد از زنان یائسه ای که هورمون درمانی می‌کنند، می‌توانند به سرطان تخمدان مبتلا شوند. البته احتمال ابتلا به این بیماری با مدت زمان مصرف هورمون درمانی نیز مرتبط است و با بالا رفتن سال‌های مصرف داروهای هورمونی یا سایر شیوه‌های هورمون درمانی ممکن است این بیماری بروز پیدا کند.
بچه دار شدن بعد از یک بارداری کامل
سرطان تخمدان به عنوان یک سرطان کمتر شایع و حتی در برخی از کشورها به عنوان سرطانی نادر شناخته می‌شود. با این حال شناخت علت سرطان تخمدان برای خانم‌ها ضروری خواهد بود. بر این اساس مطالعات نشان نداده اند که بارداری شانس ابتلا به این بیمار را افزایش می‌دهد. اما بچه دار شدن بعد از یک بارداری کامل می‌تواند منجر به کاهش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان شود.
آزبست علت سرطان تخمدان
آزبست یک ماده سمی است که می‌تواند توسط هوا انتقال یابد و خطر ابتلا به انواع سرطان را در انسان افزایش دهد. بر این اساس برخی مطالعات نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض این ماده سمی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. الیاف آزبست به دلیل ریز و میکروسکوپی بودن قابل دیدن، چشیدن یا بو کردن نیستند. به همین علت تشخیص وجود یا عدم وجود آن‌ها کاری دشوار است. آزبست یا همان پنبه نسوز ماده ای است که در ساختمان سازی از آن استفاده می شود.
استفاده از درمان باروری
بسیاری از افراد عقیده دارند که داروهای درمان باروری می‌توانند منجر به بروز سرطان شوند. در اصل این داروها حاوی هورمون‌هایی هستند که سطح استروژن بدن را بالا می‌برند و باعث افزایش طول تخمک گذاری می‌شوند. از طرفی یافته‌ها نشان می‌دهند که طول عمر بیشتر تخمک گذاری خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد. اما بر اساس تحقیقات فعلی مشخص شده است که هیچ ارتباطی بین داروهای تحریک کننده تخمک گذاری و سرطان تخمدان وجود ندارد.
وضعیت پزشکی
برخی از بیماری‌های مرتبط با دستگاه تناسلی نیز می‌توانند علت سرطان تخمدان باشند. از دیگر عواملی که ممکن است باعث بروز سرطان تخمدان شوند، می‌توانیم به سن شروع قاعدگی پایین یا شروع یائسگی دیر هنگام را نام ببریم.
آندومتریوز علت سرطان تخمدان
آندومتریوز به عنوان یکی از بیماری‌های شایع در بین زنان شناخته می‌شود. در این بیماری بافت طبیعی اندومتریوم در خارج از رحم رشد می‌کند و می‌تواند باعث بروز مشکلاتی شود. برخی از مطالعات انجام شده بر روی افراد مبتلا به اندومتریوز نشان می‌دهد که این بیماری رابطه مستقیمی با بروز سرطان تخمدان دارد. به همین دلیل علت سرطان تخمدان محسوب می‌شود. اما همچنان افراد مبتلا به اندومتریوز به شکل کمتری در معرض سرطان تخمدان قرار دارند.
اضافه وزن و چاقی
چاقی یکی از مشکلات شایع در جهان امروز است که به دلیل سبک غذایی ناسالم روز به روز در حال افزایش است. این عارضه منشأ بسیاری از بیماری‌های دیگر محسوب می‌شود. یکی از این بیماری‌ها سرطان تخمدان است. برخی یافته‌ها نشان می‌دهند افراد دارای اضافه وزن و چاقی به احتمال بیشتری به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند.
داروهای پیشگیری از بارداری
جالب است بدانید که مصرف قرص ضد بارداری ترکیبی یا بچه دار شدن و شیر دادن می‌توانند خطر بروز سرطان تخمدان را کاهش دهند. به عبارتی نتیجه گیری‌های به دست آمده از اطلاعات موجود نشان می‌دهند که زنان تا زمان مصرف داروهای ضد بارداری ترکیبی بین 30 تا 50 درصد کمتر از سایرین با احتمال ابتلا به سرطان تخمدان مواجه هستند. از طرف دیگر حتی انجام هیسترکتومی و بستن لوله‌ها هم می‌تواند در کاهش ابتلا به این بیماری مؤثر باشند.
پیشگیری از سرطان تخمدان
در بسیاری از مواقع می‌توان از بروز انواع سرطان در بدن جلوگیری کرد. اما این حالت در مورد سرطان تخمدان صادق نیست. زیرا علت سرطان تخمدان هنوز مشخص نشده است و تنها چند عامل درگیر این بیماری شناسایی شده اند. اما به طور کلی پیروی از یک سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب در کنار ورزش مدام هفتگی می‌تواند احتمال بروز سرطان تخمدان را کاهش دهد.
یافته‌ها نشان می‌دهند که اگر به صورت مستمر و به شکل روزانه ورزش کنید، این احتمال وجود دارد که کمتر به سرطان تخمدان مبتلا شوید. به عبارتی با هر 30 دقیقه ورزش روزانه، ابتلا به این عارضه تا 20 درصد کم می‌شود. از سویی دیگر مصرف مداوم قرص‌های ضد بارداری هم می‌توانند احتمال مبتلا شدن به سرطان تخمدان را کاهش دهند.
عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهند.
تا به اینجا در مورد چندین علت سرطان تخمدان سخن گفتیم و البته در بخش قبل گفتیم که چگونه می‌توان از بروز سرطان تخمدان جلوگیری کرد. اما در ادامه نشان خواهیم داد که برای کاهش ابتلا به این بیماری چه عواملی دخیل هستند.
- مصرف قرص‌های ضد بارداری به مدت 5 سال یا بیشتر می‌توانند تا حد زیادی احتمال بروز سرطان تخمدان را کاهش دهند.
- ورزش و رژیم غذایی سرشار از سبزیجات هم در کاهش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان بسیار مؤثر عمل می‌کنند.
- انجام عمل‌های جراحی برداشتن رحم و بستن لوله‌ها هم در کاهش مبتلا شدن به این نوع سرطان زنانه تأثیرگذار هستند.
- دوری از مواد سرطان زا مثل آزبست هم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری توصیه می شود.
- افرادی که باردار یا شیرده هستند نیز در لیست کسانی قرار دارند که احتمال ابتلای آن‌ها به سرطان تخمدان کم است.
سرطان تخمدان بعد از هیسترکتومی
عمل هیسترکتومی به دو صورت بخشی یا کامل انجام می‌شود. در روش اول، بخشی از رحم برداشته می‌شود و در روش دوم رحم به صورت کامل از بدن بیمار خارج می‌شود. در شیوه اول تخمدان‌های فرد دست نخورده باقی می‌مانند، به همین دلیل همچنان ممکن است فرد با سرطان تخمدان مواجه شود. اما در روش دوم رحم فرد به صورت کامل به همراه لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها از بدن بیمار خارج می‌شود.
در چنین حالتی احتمال بروز سرطان تخمدان بسیار ضعیف تر می‌شود. اما شواهد موجود نشان می‌دهند فرد در هر دو حالت همچنان در معرض بروز این بیماری قرار خواهد داشت. در حالت دوم که رحم و تخمدانی وجود ندارد، سلول‌های سرطانی ممکن است در بافتی به نام پریتونئوم رشد و نمو کند و موجب ایجاد سرطان تخمدان شود. البته احتمال آن بسیار ضعیف می شود.
جمع‌بندی
- سرطان تخمدان یکی از سرطان‌های کمتر شایع است که می‌تواند زنان را درگیر کند.
- احتمال بروز سرطان تخمدان با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کند.
- شناختن علت سرطان تخمدان می‌تواند در پیشگیری از این بیماری مؤثر باشد.
- برخی دیگر از عوامل همچون سیگار کشیدن، قرار گرفتن در معرض آزبست و هورمون درمانی بعد از یائسگی می‌توانند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهند.
- انواع مختلفی از سرطان وجود دارد. در این بین نوعی که سطح خارجی تخمدان را درگیر می‌کند بیشترین تعداد ابتلا را دارد.
- برخی از محققان معتقد هستند که مهم ترین عامل خطر برای سرطان تخمدان جهش ژنتیکی ارثی در یک یا دو ژن است.
- عمل برداشتن رحم می‌تواند منجر به کاهش بروز سرطان رحم شود، اگرچه بسته به نوع عمل احتمال بروز این بیماری همچنان وجود دارد.
