علت سرطان ریه چیست؟ سرطان ریه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های ریه دچار جهش یا تغییر می‌شوند. علل ابتلا به سرطان ریه ایجاد جهش ژنتیکی در توالی (DNA) سلول های بافت ریه است.
در اغلب موارد، جهش در سلول‌های ریه زمانی اتفاق می‌افتد که افراد مواد خطرناک و سمی را تنفس می‌کنند. حتی اگر سال‌ها پیش در معرض این مواد قرار گرفته باشند و از تماس با آن مواد گذشته باشد ، باز هم در خطر ابتلا به سرطان ریه خواهند بود.
اگر فردی مدتی در معرض هر یک از مواد سرطان زا مانند آزبست (پنبه نسوز) و اشعه رادون قرار گرفته باشد، باید با پزشک خود صحبت کند و اقداماتی را برای کاهش خطر و محافظت از ریه‌های خود انجام دهد. در ادامه این مقاله از مجله هومن ژن به چندین علت سرطان ریه خواهیم پرداخت. در ادامه همراه ما باشید
علل بروز سرطان ریه (Lung cancer)
محیط زندگی یکی مهم ترین بسترهای ابتلا به سرطان ریه محسوب می شود. اگرچه عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی نیز در ابتلا به سرطان ریه مؤثر هستند، اما علت سرطان ریه گاهی به عواملی مانند آلودگی‌های محیطی یا عادات رفتاری نادرست نسبت داده می‌شود.
مثال واضح آن سیگار کشیدن است که رفتاری نادرست بوده و ابتلا به سرطان سلول‌های فلسی ریه در مردان عموماً به سیگار کشیدن مرتبط می‌شود. در ادامه به چند علت سرطان ریه اشاره خواهیم کرد.
سیگار کشیدن
سیگار اولین علت سرطان ریه است. دود تنباکو حاوی مواد شیمیایی بسیاری است. به همین دلیل مصرف سیگار به عنوان اولین علت سرطان ریه شناخته شده است. اگر هنوز سیگار می‌کشید، ترک سیگار بهترین کاری است که می‌توانید برای سلامت ریه‌های خود انجام دهید.
سیگاری‌ها تنها کسانی نیستند که تحت تأثیر دود سیگار قرار می‌گیرند. اگر قبلاً سیگاری بوده اید، ریسک ابتلا به سرطان ریه کاهش می‌یابد، اما به طور کامل از بین نرفته نمی‌رود.
علاوه بر افراد سیگاری، افراد غیر سیگاری هم تحت تأثیر دود سیگار قرار می‌گیرند. در حقیقت استنشاق دود سیگار، شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه و سایر بیماری‌ها قرار می‌دهد.
ترکیبات شیمیایی و خطرات محل کار
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی خطرناک مانند آزبست، سیلیکا و یا دود اگزوز موتور خطر ابتلا به سرطان ریه را به همراه دارد. کار با موادی مانند آزبست، اورانیوم، آرسنیک، کادمیوم، کروم، نیکل و برخی فرآورده‌های نفتی بسیار خطرناک است.
اگر فکر می‌کنید در محل کار خود با مواد شیمیایی خطرناکی سر و کار دارید، شرایط را به کارفرما و پزشک اطلاع دهید تا این علت سرطان ریه را به حداقل رسانده و از سلامتی خود محافظت کنید.
در معرض گاز رادون
قرار گرفتن در معرض رادون به عنوان علت سرطان ریه شناخته می‌شود. رادون یک گاز رادیواکتیو بی رنگ و بی بوست که به طور طبیعی در خاک وجود دارد.
از طریق خاک بالا آمده و از شکاف‌های کوچک وارد ساختمان‌ها می‌شود. در ضمن، با توجه استفاده این گاز در پزشکی، به خصوص در رادیولوژی و پرتودرمانی، می‌توان آن را به عنوان یکی از علل سرطان ریه معرفی کرد.
آلودگی هوا
وجود آلاینده‌های مختلف در هوا از ذرات ریز و گرد و خاک گرفته تا آلاینده‌های شیمیایی، باعث شده که آلودگی هوا در سال‌های اخیر به عنوان علت سرطان ریه در میان گروه‌های سنی مختلف شناخته شود. از طرفی همین موضوع باعث شده که به گروه‌های پرخطر هشدار داده شود که در شرایط اضطراری از منزل خارج نشوند.
سابقه بیماری قبلی
افرادی که سابقه ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند آسم و فیبروز یا آمفیزم ریه دارند، دستگاه تنفسی حساسی داشته و همین باعث می‌شود که بیشتر در خطر ابتلا به سرطان ریه قرار بگیرند.
اگر بخواهیم با یک مثال واضح این علت سرطان ریه را توضیح دهیم باید بگوییم که بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یکی از مهم ترین علل ابتلا به سرطان ریه محسوب می‌شود که در طی آن مجاری تنفسی مسدود می‌شوند. اگر این بیماری درمان نشود، احتمال ابتلا به برونشیت و آمفیزم ریه افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی
ژنتیک می‌تواند یک عامل ریسک ابتلا به سرطان ریه باشد. افرادی که اعضای خانواده شان ریه‌های حساس دارند، در خطر بیشتر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. در واقع، در ابتلا به سرطان نمی‌توان تأثیر ژنتیک را نادیده گرفت.
پرتودرمانی قبلی قفسه سینه
گاهی بیماران مبتلا به سرطان ریه، همان افرادی هستند که پیش از این برای درمان سرطانی دیگر پرتو درمانی انجام داده اند. بدن هر انسان، ظرفیت مشخصی برای دریافت امواجی مانند ایکس ری، رادون و سایر امواج دارد. پرتوهایی که برای درمان بیماران سرطانی استفاده می‌شود ممکن است بیشتر از حد مشخص باشند.
به همین دلیل برخی از مبتلایان به سرطان ریه به دلیل پرتو درمانی و از بین بردن توده‌های سلولی سرطانی که در ریه متاستاز کرده اند، به سرطان ریه مبتلا خواهند شد.
تأثیر ژن ها بر سرطان ریه
همیشه سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در محیط آلوده به مواد شیمیایی باعث سرطان ریه نمیشوند. حتی بیماری‌ها تنها علت سرطان ریه نیستند. در این شرایط مخصوصاً جوانان در ریسک ابتلا به سرطان ریه به خاطر تأثیر ژن‌ها به سرطان ریه مبتلا می‌شوند.
بنابراین می‌توانیم بگوییم که ژن‌ها یکی از مهم ترین عواملی هستند که پژوهش‌های مختلف نقش آنها را در ابتلا به سرطان ریه تأیید کرده اند. با اطمینان می‌توان گفت تغییرات ژنی یا حتی عوامل اکتسابی چند علت ابتلا به سرطان ریه هستند.
تغییرات ژنی ارثی
در توضیح دقیق تر باید بگوییم که تغییرات ژنتیکی می‌توانند منجر به رشد غیرطبیعی سلول و گاهی سرطان ریه شوند. (DNA) ماده شیمیایی موجود در سلول‌های انسان‌هاست که ژن‌ها را می‌سازد و عملکرد سلول‌های بدن هر فرد را کنترل می‌کند.
(DNA) که از هر دو والدین به فرزندان منتقل می‌شوند، بیشتر از تصور ما به سلامت اندام‌هایی مانند دستگاه تنفسی تأثیر می‌گذارد. به این ترتیب می‌تواند بر خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها، از جمله انواع سرطان، تأثیرگذار باشد.
اکتسابی
تغییرات ژنی مرتبط با سرطان ریه معمولاً در طول زندگی فرد به وجود می‌آیند و همیشه تغییرات ژنتیکی علت سرطان ریه در نظر گرفته نمیشوند. جهش‌های اکتسابی در سلول‌های ریه اغلب در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی سرطان زا ایجاد می‌شوند.
اما برخی از تغییرات ژنی ممکن است فقط رویدادهای تصادفی باشند که گاهی اوقات داخل سلول اتفاق می‌افتند، بدون اینکه علل خارجی وجود داشته باشند.
چه افرادی در معرض ابتلا به سرطان ریه هستند؟
اکنون نوبت به پرداختن به این موضوع می‌رسد که چه کسانی در اثر علل ابتلا به سرطان ریه، آسیب دیده و به این سرطان مبتلا می‌شوند. بر اساس عواملی که پیش از این اشاره کردیم، افراد سیگاری و آنهایی که در معرض آلودگی هوا، مواد شیمیایی مانند آزبست، رادون و سیلیکا قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان ریه هستند.
علاوه بر این، برخی از افراد به خاطر سابقه خانوادگی، حضور افراد مبتلا به سرطان یا جهش‌های ژنتیکی و اکتسابی به سرطان ریه مبتلا می‌شوند. این در حالی است که عوامل محیطی احتمال ابتلای بسیاری از مردم را به سرطان ریه افزایش داده اند. بنابراین می‌توان در یک پاسخ همه مردم را تحت خطر فرض کرد.
پیشگیری از سرطان ریه
برای اینکه از سلامت خود محافظت کنید، باید علت سرطان ریه را به خوبی بشناسید و حضور آن را در محیط شناسایی کنید. برای مثال اجتناب از سیگار کشیدن یا حضور نیافتن در محیطی که افراد در حال سیگار کشیدن هستند، به سلامتی کمک بسیاری می‌کند. از طرفی دیگر، کار کردن در محیطی عاری از مواد شیمیایی و سرطان زا نقش مهمی در سلامت ریه هر کدام از افراد بازی می‌کند.
رژیم غذایی سالم
یک علت سرطان ریه، مصرف غذاهایی است که باعث آسیب به ریه می‌شوند. همین موضوع باعث شده که پزشکان به پیروی از رژیم غذایی سالم که باعث تقویت سیستم ایمنی و محافظت از دستگاه تنفسی می‌شوند، اهمیت ویژه بدهیم.
دوری از دخانیات
استنشاق دود سیگار و هر گونه ماده ای که دارای توتون و تنباکوست باعث آسیب دیدن سیگار می‌شود. بنابراین اگر شما از مصرف این دخانیات خودداری کنید یا در فضایی که دود آنها وجود دارند، دور باشید، به راحتی از علل ابتلا به سرطان ریه دور مانده اید.
دوری از اشعه رادون
اشعه رادون یک علت سرطان ریه به حساب می‌آید که از طریق پرتودرمانی یا رادیولوژی می‌تواند به بدن افراد تحت درمان وارد شود. خطرناک بودن این اشعه رادیواکتیوی باعث شده که افراد هنگام استفاده لباس مخصوص به تن کنند.
اما دریافت زیاد یا طولانی مدت آن در شرایط مختلف باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان ریه می‌شود. چنانچه نکات ایمنی را هنگام استفاده از رادون رعایت کنید، احتمال آسیب وارد شدن به ریه به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد.
اجتناب از سایر عوامل خطرزا
کار نکردن در محیطی که از عوامل سرطان زا مانند آزبست و سیلیکا استفاده می‌کنند یا قرار نگرفتن در آلودگی هوا می‌تواند سلامت ریه شما را تضمین کند. ریز گردها، گازهای خروجی از اگزوز موتورها و ماشین‌ها به ریه آسیب می‌زنند. به همین دلیل توصیه می‌شود که از این عوامل خطرزا فاصله گرفت.
عواملی که تأثیرات غیرقطعی در ابتلا به سرطان ریه دارند
برخی از عوامل هستند که هنوز تأثیر آنها بر سلامت ریه موضوع بحث محققان، پزشکان و دانشمندان است. نمونه این عوامل ویروس کرونا، پودر تالک یا سیگار الکترونیکی است.
در حقیقت، افرادی برای کاهش تأثیرات منفی سیگار به جایگزین‌های آن مانند سیگار الکترونیکی روی می‌آورند که آسیب کمتری بر بدن خود وارد کنند. اما غافل از آنکه هر کدام از عواملی که مواد خطرزا و سرطان زا داشته باشد، می‌تواند سلامت ریه را تحت الشعاع قرار دهد.
از طرفی، افرادی هستند که به خاطر ابتلا به کرونا، با مشکلات ریوی شدید مواجه هستند و همین احتمال ابتلای آنها به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. این در حالی است که هنوز این علت سرطان ریه قطعی نیست.
سیگار الکترونیکی
سیگار الکترونیکی یک علت سرطان ریه محسوب می‌شود. این ابزار نوعی سیگار است که با باتری کار می‌کند. عملکرد آن به گونه ای است که نیکوتین، طعم دهنده‌ها و دیگر مواد شیمیایی موجود در آن به بخار تبدیل می‌شوند. گروهی از محققان اعلام کرده اند که این دود می‌تواند سلول‌های مستعد رشد بی رویه را در ریه فعال کند. در نتیجه فرد احتمالاً به سرطان مبتلا می‌شود.
تالک
پودر تالک یک ماده معدنی متشکل از عناصری مانند منیزیم، سیلیکون، اکسیژن و آزبست است که به خاطر ترکیباتش، می‌تواند نقش سرطان زایی را در ریه بازی کند. البته نقش سرطان زایی هنوز قطعی نشده و به همین دلیل در تهیه مواد آرایشی و بهداشتی مانند پودر بچه و پودرهای بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جمع‌بندی
- علل ابتلا به سرطان ریه می‌توانند باعث ایجاد این جهش یا تغییر دائمی در توالی (DNA) یک ژن شوند.
- اگرچه عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی نیز در ابتلا به سرطان ریه مؤثر هستند، اما علت سرطان ریه گاهی به عواملی مانند آلودگی‌های محیطی یا عادات رفتاری نادرست نسبت داده می‌شود.
- قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی خطرناک مانند آزبست، سیلیکا و یا دود اگزوز موتور خطر ابتلا به سرطان ریه را به همراه دارد.
- جهش‌های اکتسابی در سلول‌های ریه در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی سرطان زا ایجاد می‌شوند. اما برخی از تغییرات ژنی فقط رویدادهایی تصادفی هستند که گاهی بدون هیچ علتی خارجی در سلول‌ها اتفاق می‌افتند.
- بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یکی از مهم ترین علل ابتلا به سرطان ریه محسوب می‌شود که در طی آن مجاری تنفسی مسدود می‌شوند.
- افرادی که اعضای خانواده شان ریه‌های حساس دارند، در خطر بیشتر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. در واقع، در ابتلا به سرطان نمی‌توان تأثیر ژنتیک را نادیده گرفت.
- کار کردن در محیطی عاری از مواد شیمیایی و سرطان زا نقش مهمی در سلامت ریه هر کدام از افراد بازی می‌کند.
- افراد سیگاری و آنهایی که در معرض آلودگی هوا، مواد شیمیایی مانند آزبست، رادون و سیلیکا قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان ریه هستند.
- برخی از افراد به خاطر سابقه خانوادگی، حضور افراد مبتلا به سرطان یا جهش‌های ژنتیکی و اکتسابی به سرطان ریه مبتلا می‌شوند.
