پزشکان برای تشخیص سرطان روده بزرگ در افرادی که بدون علامت هستند یا علائم پولیپ غیر سرطانی روده بزرگ دارند، تست‌های مختلفی را تجویز می‌کنند.
این آزمایش‌ها علاوه بر تأیید قطعی سرطان روده بزرگ، در تعیین بهترین روش درمان نقش مهمی را ایفا می‌کنند. با توجه به روش‌های تشخیصی مختلف، در این مقاله از مجله مای اسمارت قصد داریم که آزمایشات مرتبط با سرطان روده بزرگ را توضیح دهیم. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
تست ژنتیک تشخیص سرطان روده
کسانی که در خانواده خود سابقه ابتلا به پولیپ غیر سرطانی روده یا سرطان روده بزرگ دارند، بیشتر در خطر ابتلا به این نوع سرطان هستند. این افراد باید به تست‌های مختلف برای تشخیص سرطان روده بزرگ توجه بیشتری داشته باشند.
البته باید توجه داشته باشید که سرطان در والدین، خواهر و برادر، احتمال ابتلا را شدیداً افزایش می‌دهد. اما این به معنی نادیده گرفتن سرطان روده افرادی که نسبت خانوادگی دوری دارند، نیست.
مخصوصاً اگر آنها در سنین کم به این بیماری مبتلا شده باشند، خطرناک تر خواهد بود. به همین دلیل تست ژنتیک برای تشخیص سرطان روده اهمیت بسیاری دارد.
آزمایش MMR و MSI
آزمایش‌های MMR و MSI دو آزمایش ژنتیکی مهم به حساب می‌آیند که با کمک آنها میتوان سرطان روده را تشخیص داد. MMR نوعی آزمایش است که به وسیله آن، میتوان جهش‌هایی را تشخیص داد که در DNA برخی ژن‌های خاص صورت گرفته اند.
علاوه بر این، تست MSI به عنوان یکی از آزمایش‌های ژنتیکی مهم در تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود. با کمک آزمایش MSI میتوان درباره شیمی درمانی بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ تصمیم درستی را اتخاذ کرد.
آزمایش WES
همانطور که اشاره کردیم، علت رخ دادن برخی از بیماری‌ها مانند سرطان روده در اعضای یک خانواده، جهشی است که در ساختار دی ان ای ژن‌ها رخ داده است. برای مثال هنگامی که این جهش‌ها در ژن‌های سازنده سلول‌های روده رخ می‌دهند، ممکن است باعث رشد بی‌رویه سلول‌ها و اختلال عملکرد این عضو بدن شود.
در این شرایط تست ژنتیکی دیگری به نام تست WES برای تشخیص سرطان روده بزرگ کاربرد دارد. دلیل اهمیت آزمایش WES این است که به طور همزمان، تقریباً همه ژن‌های شناخته شده را بررسی می‌کند.
از آنجایی که بخش عمده ای از جهش‌های منجر به بیماری‌های ژنتیکی در محدوده بررسی WES رخ می‌دهند، این آزمایش به تشخیص انواع بیماری‌های ژنتیکی از جمله سرطان روده بزرگ می‌تواند کمک قابل توجهی کند.
تست‌های تشخیص سرطان روده
علاوه بر تست ژنتیک، روش‌های دیگری وجود دارند که پزشکان می‌توانند کار تشخیص بیماری سرطان روده بزرگ را با اطمینان بیشتری انجام دهند.
در واقع، اگر شما با علائمی مانند کم خونی و مواردی شبیه آن به پزشک رجوع کنید، پزشک برای اطمینان تست «آزمایش خون مخفی مدفوع» و تست «ایمونوشیمیایی مدفوع» را تجویز می‌کند که در منزل انجام شده و نمونه‌ها برای بررسی به آزمایشگاه تحویل داده می‌شوند. علاوه بر آزمایش مدفوع، تست‌های دیگری نیز در تشخیص اهمیت دارند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
آزمایش خون
بررسی سلول‌های خونی و عناصر مختلفی که در خون وجود دارند، نقش مهمی در تشخیص سرطان‌روده بزرگ دارند. آزمایش CBC، آزمایش آنزیم‌های کبدی و تست نشانگر تومور، سه تست خون مهم به شمار می‌آیند که با بررسی میزان آنها نسبت سطح معمول، میتوان با اطمینان بیشتری سرطان روده را تشخیص داد.
برای مثال بررسی آنزیم‌های کبدی نشان می‌دهند که آیا سرطان روده بزرگ به کبد متاستاز کرده یا خیر. علاوه بر این تومورهای سرطانی در خون نشانگر‌هایی تولید می‌کنند که پزشک با توجه به آنها می‌تواند تشخیص دقیق تری ارائه دهد.
تصویربرداری در تشخیص سرطان روده
تصویربرداری یکی از روش‌های تشخیصی دیگری است که در تشخیص سرطان می‌تواند به پزشکان کمک کند. این فرآیند با استفاده از اشعه ایکس، امواج مغناطیسی و مواد رادیواکتیو انجام می‌شود. سی تی اسکن، ام آر آی و تست ایکس ری قفسه سینه نمونه‌هایی از روش‌های تصویربرداری به حساب می‌آیند که می‌توانند در این مرحله کمک کننده باشند.
سونوگرافی و سرطان روده
سونوگرافی یکی از روش‌های غیر تهاجمی و دقیقی است که برای تشخیص سرطان روده به کار می‌رود. دستگاه سونوگرافی امواج اولتراسوند را به بافت روده می‌فرستد. سپس این امواج از طریق کامپیوتری به صورت تصویرهایی از بافت روده دریافت می‌شوند.
البته لازم است به این موضوع توجه داشته باشید که سونوگرافی‌ها شامل سونوگرافی شکمی، سونوگرافی اندورکتال و سونوگرافی حین عمل هستند که پزشک به صلاحدید خود از آنها استفاده می‌کند.
بیوپسی یا نمونه برداری از روده
بیوپسی یا همان نمونه برداری به عنوان دقیق ترین روش تشخیص سرطان از جمله سرطان روده بزرگ به حساب می‌آید. در بیوپسی، پزشک یک نمونه کوچک از بافت روده بزرگ را با ابزار مخصوص نمونه برداری که از داخل اسکوپ عبور داده می‌شود، برمی‌دارد.
کولونوسکوپی
کولونوسکوپی تشخیصی شباهت زیادی به یکی از انواع آزمایشات غربالگری سرطان روده به نام کولونسکوپی غربالگری دارد. پزشک در این روش تشخیصی تمام طول روده بزرگ و راست روده را با یک کولونوسکوپ (که یک لوله نازک، منعطف و روشن است و در انتهای آن یک دوربین فیلمبرداری کوچک نصب شده است) بررسی می‌کند.
در این فرآیند، کولونوسکوپ از طریق مقعد و راست روده وارد روده بزرگ می‌شود. در حالی که میتوان بیوپسی را در همین زمان انجام داد.
پروتوسکوپی روده
آزمایش پروتوسکوپی در صورتی انجام می‌شود که پزشک به سرطان راست روده مشکوک باشد. او برای انجام این آزمایش و تشخیص سرطان روده، با یک پروکتوسکوپ (که یک لوله نازک، سفت و روشن است و در انتهای آن یک دوربین فیلمبرداری کوچک قرار دارد) از مقعد وارد راست روده کرده و به پوشش داخلی راست روده نگاه می‌کند.
ارزیابی افراد با ریسک بالای ابتلا سرطان روده
سرطان روده بزرگ یکی از انواع شایع سرطان در بعضی کشورها به حساب می‌آید. به همین دلیل پزشکان معتقدند که افرادی که به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی در خطر بالای ابتلا به سرطان روده قرار دارند، باید آزمایشات غربالگری سرطان روده را انجام داده تا از سلامت خود مطلع شوند.
عموماً پزشکان سن 45 سال را برای ارزیابی افرادی که تحت خطر ابتلا به سرطان هستند، توصیه می‌کنند. اما انجمن سرطان آمریکا با مشاهده ابتلای تعداد رو به افزایش افراد زیر 50 سال به این بیماری، توصیه می‌کنند که مردم آزمایش‌های مختلف و بررسی تفسیر پاتولوژی روده را در سنین پایین تر انجام دهند.
آنچه درباره ارزیابی افرادی با ریسک بالای ابتلا به سرطان روده بزرگ اهمیت دارد، انجام دوره ای و بررسی تفسیر آزمایش سرطان روده است. برای مثال پزشکان توصیه می‌کنند که این گروه از مردم هر 10 سال یک بار کولونوسکوپی و هر 5 سال یک بار سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر و سی تی اسکن کولونوگرافی انجام دهند.
تفسیر آزمایش سرطان روده به صورت منظم و پاتولوژی در صورت مشاهده تومور به درمان بیماران کمک بسیاری می‌کنند.
آزمایشات تصویربرداری برای تشخیص سرطان روده
همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، تست‌های مختلفی انجام می‌شوند که پاتولوژیست با تفسیر هر کدام از آنها می‌تواند درباره ابتلای فرد به سرطان روده بزرگ نظر بدهد. در انجام این آزمایش‌ها از امواج صوتی، اشعه ایکس، مواد رادیواکتیوی و میدان مغناطیسی استفاده می‌شود. در ادامه به توضیح هر کدام از این آزمایش‌ها می‌پردازیم.
اسکن توموگرافی کامپیوتری
اسکن توموگرافی کامپیوتری یکی از روش‌های تصویربرداری برای تشخیص سرطان روده است که از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از بدن بیمار استفاده می‌کند. این آزمایش می‌تواند درجه سرطان روده بزرگ را تعیین کند. پزشک با تفسیر آزمایش سرطان روده که با سی تی اسکن تهیه شده، تعیین می‌کند که آیا سرطان روده بزرگ به غدد لنفاوی مجاور، کبد، ریه‌ها و سایر اندام‌های بیمار گسترش یافته است یا خیر. در این هنگام پزشک می‌تواند از یک سوزن بیوپسی استفاده کرده و با وارد کردن آن به داخل توده سلولی سرطانی، کار نمونه برداری را انجام دهد.
MRI در تشخیص سرطان روده
(MRI) ابزاری است که تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم بدن را نشان می‌دهد. اما در شیوه تصویربرداری (MRI) به جای اشعه ایکس از امواج رادیویی و آهنرباهای قوی استفاده می‌شود.
این در حالی است که ماده حاجب به نام گادولینیوم قبل از اسکن به داخل ورید تزریق می‌شود تا تصاویر واضحی ثبت گردد. ام آر آی می‌تواند برای بررسی نواحی غیر طبیعی در کبد یا مغز و نخاع که عمدتاً محل اصلی متاستاز سرطان‌ها هستند، کاربرد داشته باشد.
علاوه بر این، (MRI) اندورکتال می‌تواند به پزشکان در تعیین سرطان روده بزرگ کمک کند. به این ترتیب امکان تعیین روش درمانی مناسب، به سهولت در اختیار تیم درمانی قرار خواهد گرفت.
سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی و پژواک آنها برای تصویربرداری از اندام‌های داخلی بدن استفاده می‌کند. در این روش، یک ابزار کوچک به نام مبدل، امواج صوتی را منتشر کرده و پژواک آنها را از سوی از اندام‌ها دریافت می‌کند. در این فرآیند، پزشک پژواک‌ها را روی کامپیوتر متصل به دستگاه به صورت تصاویری از آن اندام‌ها مشاهده خواهد کرد.
انواع سونوگرافی که برای تشخیص سرطان روده بزرگ کاربرد دارند عبارتند از:
سونوگرافی شکم
سونوگرافی شکم ابزاری است که برای جستجوی تومورها در کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده یا سایر بخش‌های حفره شکمی بیمار استفاده می‌شود. با این وجود نمی‌تواند تومورهای روده بزرگ یا راست روده را بیابد. اما پزشکان سعی می‌کنند با نتایج این نوع سونوگرافی به درجه سرطان و میزان متاستاز آن در اندام‌های دیگر پی ببرند.
سونوگرافی اندورکتال
در سونوگرافی اندورکتال از یک مبدل مخصوص برای تصویربرداری از راست روده استفاده می‌شود. به این ترتیب میتوان میزان رشد سرطان سلول‌های سرطانی در دیواره داخلی راست روده را بررسی کرد. این در حالی است که برای ورود به اندام‌ها یا غدد لنفاوی مجاور نیز از سونوگرافی اندورکتال استفاده می‌شود.
سونوگرافی حین عمل
این نوع از سونوگرافی برای تشخیص سرطان‌روده در هنگام جراحی انجام می‌شود. مبدل مستقیماً روی سطح کبد قرار می‌گیرد و پزشک به وسیله این آزمایش می‌تواند میزان گسترش سرطان روده بزرگ را به کبد تشخیص دهد. علاوه بر این، جراح این فرصت را دارد تا در صورت یافتن تومور، در حالی که بیمار بیهوش است، بیوپسی را با سهولت بیشتری انجام بدهد.
PET-CT برای تشخیص سرطان روده
(PET-CT) یکی از روش‌های دیگری است که گاهی برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود. در این روش با تزریق ماده رادیواکتیو به بیمار، می‌توانند تصویربرداری را با دقت و کیفیت بالاتری انجام دهند.
آنژیوگرافی
در آنژیوگرافی از اشعه ایکس استفاده می‌کنند. پزشک با کمک این روش می‌تواند از حضور توده‌های سلولی سرطانی در کبد مطمئن شود. در واقع با این روش می‌تواند درجه سرطان روده بزرگ و میزان پخش شدن آن را در اندام‌هایی مانند کبد تعیین کند.
اگر سرطان روده به کبد سرایت کرده باشد، آنژیوگرافی می‌تواند شریان‌هایی را نشان بدهد که خون آن تومورها را تأمین می‌کنند. بنابراین آنژیوگرفی می‌تواند به جراحان کمک کند درباره برداشتن تومورهای موجود در کبد تصمیم گیری کنند. این در حالی است که امکان برنامه ریزی برای استفاده از مناسب ترین روش‌های درمانی با آنژیوگرافی میسر خواهد شد.
برای تشخیص و درمان سرطان روده بزرگ به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
افرادی که علائمی را مشاهده می‌کنند یا آنهایی که در خطر بالای ابتلا به سرطان روده هستند، باید برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص رجوع کنند. در این راستا پزشک متخصص بیماری‌های روده (کولورکتال) نقش اصلی را بر عهده دارد.
گروهی دیگر از پزشکان که می‌توانند کار تشخیص و درمان سرطان روده بزرگ را بر عهده بگیرند، در حوزه تخصص جراحی عمومی فعالیت می‌کنند و فلوشیپ جراحی روده بزرگ و مقعد را گذرانده اند.
برای تفسیر آزمایش سرطان روده به کدام متخصص مراجعه کنیم؟
انجام دادن آزمایشات غربالگری سرطان روده یک مرحله از فرآیند تشخیص سرطان‌روده بزرگ به حساب می‌آید. تفسیر پاتولوژی روده مرحله دیگری است که به پزشک جراح کورکتال اجازه می‌دهد راه درمان مناسبی را انتخاب کند.
اما در پاسخ به این سؤال که تفسیر آزمایش سرطان روده بر عهده کیست؟ باید بگوییم که پاتولوژیست‌‌ها که متخصص حوزه سرطان هستند، می‌توانند کار تفسیر پاتولوژی روده را انجام دهند.
متخصص پاتولوژیست به تست‌های مختلف آزمایشگاهی تسلط داشته و با مشاهده تصاویر بافت‌ها، اندام‌ها و توده‌های سلولی می‌تواند نتایج آزمایشات غربالگری سرطان روده را به طور دقیق تفسیر کند.
غربالگری سرطان روده
همانطور که اشاره کردیم، افرادی که با ریسک بالای ابتلا به سرطان روده مواجه هستند، باید به طور منظم تست‌هایی برای تشخیص سرطان روده انجام دهند که به عنوان آزمایشات غربالگری سرطان روده شناخته می‌شوند. در واقع افرادی که علائم سرطان روده را ندارند می‌توانند آزمایشات غربالگری سرطان روده را انجام دهند. با کمک این نوع از مراقبت‌های بهداشتی میتوان درمان زودهنگام سرطان روده بزرگ را آغاز کرده و مانع از پخش شدن سلول‌های سرطانی در اندام‌های دیگر شد.
جمع‌بندی
- کسانی که در خانواده خود سابقه ابتلا به پولیپ غیر سرطانی روده یا سرطان روده بزرگ دارند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
- علت رخ دادن برخی از بیماری مانند سرطان روده در اعضای یک خانواده، جهشی است که در ساختار دی ان ای ژن‌ها رخ می‌دهد. همین موضوع ممکن است باعث رشد بی‌رویه سلول‌ها و اختلال عملکرد این عضو بدن شود.
- دستگاه سونوگرافی امواج صوتی را به بافت روده می‌فرستد. سپس این امواج از طریق کامپیوتری به صورت تصویرهایی از بافت روده دریافت می‌شوند.
- متخصص پاتولوژیست به تست‌های مختلف آزمایشگاهی مسلط بوده و با مشاهده تصاویر بافت‌ها، اندام‌ها و توده‌های سلولی می‌تواند نتایج آزمایشات غربالگری سرطان روده را به طور دقیق تفسیر کنند.
- پزشکان متخصص بیماری‌های روده و جراحان عمومی با فلوشیپ جراحی روده بزرگ و مقعد می‌توانند کار تشخیص و درمان سرطان روده بزرگ را انجام دهند.
- سی تی اسکن، ام آر آی، سونوگرافی، (PET-CT) و آنژیوگرافی از جمله روش‌های تصویربرداری برای تشخیص سرطان‌روده محسوب می‌شوند.
- افرادی که علائم سرطان روده ندارند، می‌توانند آزمایشات غربالگری سرطان روده را انجام دهند تا درمان بیماری به موقع انجام شود.
