سرطان روده به عنوان سومین سرطان شایع در دنیا محسوب میشود که در بسیاری از مواقع تا مراحل پیشرفته بیماری علائمی از خود بروز نمیدهد.
البته علائم این بیماری بر حسب افراد مختلف متفاوت است، اما توجه به برخی نشانهها خصوصاً در سنین میانسالی میتواند در تشخیص زودهنگام بیماری مؤثر باشد. خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن بالا میرود.
افراد در صورت داشتن برخی عوامل خطر مانند بیماریهای التهابی روده، سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال یا پولیپ کولورکتال و سندرم ژنتیکی مربوط به این ناحیه از بدن، بیش از سایرین در معرض ابتلا به سرطان کولون هستند.
در این راهنما قرار است به این موضوع بپردازیم که سرطان روده چیست، کولورکتال کجاست و این بیماری تا چه حد میتواند کشنده باشد. با مجله پزشکی هیومن ژن همراه باشید.
سرطان روده چیست؟
سرطان روده بزرگ یا کولورکتال نوعی سرطان است که در آن سلولهای روده بزرگ یا رکتوم بدون هیچ کنترلی رشد میکنند.
در این بیماری گاهی شاهد رشد غیرطبیعی یک زایده به نام پولیپ در ناحیه رکتوم یا روده بزرگ هستیم که به مرور میتواند به سرطان در این ناحیه تبدیل شود.
از آنجایی که این پولیپها با برخی آزمایشات قابل تشخیص هستند، انجام غربالگری دوره ای با روش هایی مثل کولونوسکوپی برای افرادی که بیشتر در معرض خطر چنین سرطانی قرار دارند، توصیه میشود.
زمانی که کانسر روده در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شود، درمان نتیجه بسیار بهتری خواهد داشت. عوامل متعددی هستند که خطر بروز این سرطان را افزایش میدهند. از جمله آنها میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- فعالیت بدنی کم یا بدون ورزش
- مصرف دخانیات و الکل
- اضافه وزن و چاقی
- رژیم غذایی نامناسب مثل استفاده کم از میوهها و سبزیجات
- رژیم غذایی کم فیبر
- رژیم غذایی پرچرب
- رژیم غذایی سرشار از گوشتهای فرآوری شده مانند سوسیس یا ژامبون
سرطان روده از کجا شروع میشود؟
قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم که کنسر روده بزرگ از کجا شروع میشود، شاید بهتر باشد که کمی درباره ساختار این ناحیه از بدن صحبت کنیم و ببینیم که کولورکتال در چه ناحیه ای از بدن است؟
روده بزرگ و رکتوم دو بخش انتهایی دستگاه گوارش هستند که در دفع اضافات مواد غذایی نقش دارند. کولون در اصل همان روده بزرگ است که بعد از روده کوچک مواد زائد را به سمت حفره ای 15 سانتی متری به نام رکتوم هدایت میکند. رکتوم قبل از مقعد قرار دارد و بخش انتهایی دستگاه گوارش محسوب میشود.
روده بزرگ خود به چند بخش به نامهای کولون صعودی، کولون عرضی، کولون نزولی و کولون سیگموئید تقسیم بندی میشود.
کولون صعودی و عرضی با نام کولون پروگزیمال و کولون نزولی و سیگموئید هم هر دو با نام کولون دیستال شناخته میشوند.
با این تعاریف سرطان روده معمولاً به صورت رشد پولیپ در بخش داخلی روده بزرگ یا رکتوم آغاز میشود. البته تنها برخی از پولیپهای روده در طول زمان سرطانی میشوند که شانس ابتلای آنها به نوع پولیپ بستگی دارد.
انواع سرطان روده
وقتی صحبت از این میشود که سرطان کولورکتال چیست منظور توصیف کردن سرطان کولون و رکتوم است . این دو کانسر روده بزرگ را تحت تأثیر قرار خواهند داد.
زمانی که فرد به این بیماری دچار میشود، ممکن است به صورت مداوم دچار درد مبهم یا احساس گرفتگی شکم شود. البته میزان و محل دقیق این درد بر حسب به بخشی از روده که درگیر شده است و البته میزان گسترش بیماری، متفاوت است.
بسیاری از بیماران ممکن است در ابتدا متوجه بروز این سرطان نشوند، زیرا علائم این سرطان با سایر بیماریهای روده مشابه است.
بنابراین تنها غربالگری است که میتواند در تشخیص به موقع بیماری موفق عمل کند. از علائم سرطان روده میتوانیم به:
- وجود خون در مدفوع
- یبوست و اسهال مداوم
- درد و گرفتگی در شکم
- کاهش وزن ناخواسته
- باریک شدن جریان مدفوع
- احساس خستگی
- کم خونی
- میل مداوم به اجابت مزاج در حالت خالی بودن روده
اشاره کنیم. سرطان روده انواع گوناگونی دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
سرطان کولون
سرطان کولون به رشد بیش از حد سلولها در بخشی از روده بزرگ که قبل از رکتوم و مقعد است گفته میشود که میتواند هر منطقه ای از اجزای کولون باشد.
سرطان کولون گاهی به عنوان کنسر روده بزرگ نیز شناخته میشود. درمان این سرطان بسته به زمان تشخیص آن، سیستم ایمنی فرد و روشهای درمانی متفاوت است.
سرطان رکتوم
سرطان رکتوم زمانی اتفاق میافتد که سلولهای بدخیم یا سلولهای سرطانی در بافتهای بخش راست روده رشد میکنند.
سابقه سلامتی فرد عاملی است که بر این سرطان اثر میگذارد. از عوامل خطر این بیماری میتوانیم به سبک زندگی کم تحرک، رژیم غذایی نامناسب، مصرف الکل و مصرف سیگار اشاره کنیم. این بیماری هم اگر زود تشخیص داده شود قابل درمان است.
سرطان آنال
سرطان آنال یا مقعد به بخش انتهای روده بزرگ و رکتوم گفته میشود که البته نسبت به سایر سرطانها، نادر است . این سرطان همانطور که از نامش پیداست مقعد را درگیر میکند.
پزشکان معمولاً میتوانند با ترکیب دو روش پرتودرمانی و شیمی درمانی بیماران مبتلا به سرطان مقعد را درمان کنند.
سرطان روده بزرگ
روده بزرگ قسمت انتهایی دستگاه گوارش نامیده میشود که با توجه به گفتههای قبلی در دفع مواد زائد انتقالی از روده کوچک به رکتوم کمک میکند.
رشد بیش از اندازه سلولها در کل ناحیه روده بزرگ که میتواند شامل دو سرطان رکتوم و کولون باشد، با نام کنسر روده بزرگ نامیده میشود. این نوع سرطان بسته به نوع پولیپ میتواند قابل درمان یا کشنده باشد.
انتشار سرطان روده در بدن
سرطان روده اگر دیر تشخیص داده شود، ممکن است به دیگر بخشهای بدن نیز گسترش پیدا کند که در این صورت به آن متاستاز یا سرطان پیشرفته میگویند.
البته برخی مطالعات نشان میدهند که این سرطان حتی ممکن است در مراحل اولیه بیماری به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کند، پس توجه به علائم آن از ضروریات خواهد بود.
سرطان کولون متاستاتیک یا مرحله 4 سرطان روده به عنوان یک حالت بدخیمی پیشرفته است که در صورتی که کنترل و درمان نشود، میتواند به دیگر بخشهای بدن مثل غدد لنفاوی، ریهها، کبد، مغز و بخش صفاق (غشای پوشاننده حفره شکمی) گسترش یابد.
علائم متاستاز این بیماری به قسمتهای مختلف بدن شامل موارد زیر میشوند:
- کبد: یرقان، تورم اندامها، خستگی، حالت تهوع، نفخ شکم
- ریهها: تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرفه مداوم
- سردرد: گیجی، تاری دید، از دست دادن حافظه
- غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی شکمی، کاهش اشتها
سرطان روده چقدر شایع است؟
سرطان روده به عنوان سومین سرطان شایع در مردان و دومین سرطان شایع در زنان شناخته میشود. این بیماری ممکن است افراد را در هر سنی درگیر کند که حتی شامل جوانان و نوجوانان نیز می شود.
اما به طور کلی اکثر افرادی که به این سرطان مبتلا میشوند، بالای 50 سال سن دارند. میانگین سنی تشخیص این سرطان در زنان 72 سال و در مردان 68 سال گزارش شده است.
اگرچه سرطان رکتوم محدوده سنی پایین تری را در بین مردان و زنان دارد و آن شامل 63 سالگی خواهد بود.
چه کسانی سرطان روده می گیرند؟
در حالت کلی از هر 23 نفر در مردان و از هر 25 نفر در زنان یک نفر میتواند به سرطان کولون مبتلا شود. نکته جالب درباره این سرطان این است که هر چه جلوتر میرویم، میزان نرخ مرگ و میر این بیماری با توجه به غربالگریهای مداوم در هر 100 هزار نفر کاهش پیدا کرده است.
برخی از عوامل خطر وجود دارند که شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. برای مثال کسانی که سن بالا یا سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارند، در صدر این لیست قرار میگیرند. ناگفته نماند که اگر فردی دچار بیماریهای روده ای باشد، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان کولون قرار دارد.
طول عمر بیماران سرطان روده
زمانی که سرطان در روده بزرگ ایجاد میشود، پیشرفت آن با توجه به ساختار سلولی تومور و سایر عوامل مانند سن و سلامت کلی بیمار متفاوت خواهد بود. پیشرفت عمومی سرطان کولون معمولاً آهسته است، اما همچنان یک بیماری جدی تلقی میشود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
شانس زنده ماندن افراد بسته به اینکه بیماری چقدر گسترش پیدا کرده باشد نیز متفاوت خواهد بود. امید به زندگی با نرخ بقای 5 ساله در این بیماری در شرایط موضعی 91 درصد، در شرایط منطقه ای 72 درصد و در حالت پیشرفته 14 درصد گزارش شده است.
جمع بندی
- سرطان روده بزرگ به عنوان سومین سرطان شایع در دنیا شناخته میشود که میتواند بخشهای مختلف انتهای دستگاه گوارش شامل کولون و رکتوم یا بخش آنال را درگیر کند.
- کانسر روده دارای علائم مختلفی است که شاید وجود خون در مدفوع، خونریزی از مقعد، تغییر عادات دفع مزاج و کاهش وزن از جمله بارزترین نشانههای آن باشند.
- سرطان روده بسته به زمان تشخیص، میزان انتشار آن در بدن، سیستم ایمنی فرد و میزان جواب دهی وی به روشهای درمانی میتواند قابل درمان یا کشنده باشد.